Protesti farmera zahvatili su cijelu Evropu posljednjih mjeseci, brzo se šireći i ostavljajući – zasad – samo Austriju, Dansku, Finsku i Švedsku netaknute.
Poljoprivrednici su blokirali velike gradove poput Pariza, zaustavili saobraćaj u centrima gradova poput Berlina, zatvorili autoputeve, bacali gnojivo, jaja, razbijali supermarkete, palili bale sijena i palete i sukobljavali se s policijom, piše Guardian.
Mnogi protesti barem su djelomično specifični za svaku zemlju: u Nizozemskoj vlada planira prepoloviti emisije nitrogena do 2030. godine, djelimično smanjenjem broja stoke; u Italiji, ukidanje izuzeća od poreza na dohodak, na snazi od 2017. godine; u Njemačkoj, postepeno ukidanje poreskih olakšica na poljoprivredni dizel kako bi se uravnotežio budžet.
Ali sve ih ujedinjuju bojazni koje dijele širom Evrope: pad cijena proizvoda, rastući troškovi, prevelika moć trgovaca na malo, jeftin inostrani uvoz i – posebno – ekološka pravila EU-a koja mnogi poljoprivrednici smatraju nepravednim i ekonomski nerealnim.
Neki problemi su strukturni: Zajednička poljoprivredna politika (CAP) EU-a od 55 milijardi evra temelji se na ekonomiji razmjera, što je potaknulo konsolidaciju (broj farmi u bloku pao je za više od trećine od 2005. godine) i ostavilo mnoge veće subjekte preopterećene dugom i manje koji se bore da ostanu konkurentni.
Drugi problemi su privremeni. Protekle dvije godine donijele su žestoki pritisak na marže, izazvan pandemijom Covida i, još značajnije, ruskim ratom protiv Ukrajine. Troškovi poljoprivrednika – gorivo, struja, gnojivo i prevoz – naglo su porasli.
Istovremeno, napori vlada i trgovaca na malo da ograniče uticaj krize troškova života na potrošače odrazili su se na cijene. Podaci Eurostata pokazuju da su cijene koje poljoprivrednici dobivaju za svoje proizvode pale u prosjeku za gotovo 9% između kraja 2022. i kraja 2023.
Taj se pritisak dodatno pogoršava uvozom izvan EU-a, često iz zemalja i regija u kojima poljoprivrednici generalno ne podliježu istim strogim standardima i propisima kao u bloku – pa se mogu nepošteno takmičiti cijenom.
Poplava jeftinog žita iz Ukrajine – na koju se EU isprva odrekla kvota i carina nakon ruske invazije – potaknula je poljske poljoprivrednike da počnu blokirati prekogranične ceste već u proljeće 2023.
Sporazumi o slobodnoj trgovini sa zemljama koje nisu članice EU takođe su izvor negodovanja, posebno nadolazeći sporazum s blokom Mercosur Argentine, Brazila, Paragvaja i Urugvaja – koji svi koriste hormone, antibiotike i pesticide zabranjene u EU.
Klimatska kriza – suše, poplave, toplinski valovi i drugi ekstremni vremenski događaji – sve više utiču na proizvodnju, posebno u južnoj Evropi. Ali najveći uzrok bijesa poljoprivrednika je zakonodavstvo EU o zaštiti životne sredine.
Evropski zeleni dogovor, čiji je cilj postizanje klimatske neutralnosti u cijelom bloku do 2050., izgleda preambiciozno za mnoge poljoprivrednike, s ciljevima koji uključuju prepolovljenje upotrebe pesticida do 2030. godine, smanjenje upotrebe gnojiva za 20%, namjenu više zemlje za nepoljoprivredne svrhe – na primjer, ostavljanjem na ugaru – i udvostručenjem organske proizvodnje.
Buka
