Fabrika smrti: 70 godina od oslobođenja Auschwitza

U Poljskoj će danas biti obilježena 70. godišnjica oslobođenjanacističkog logora Auschwitz, a u cijelom svijetu se obilježava Međunarodni dan sjećanja na žrtve holokausta, piše Tanjug.

Istog datuma kada je Crvena armija 1945. godine oslobodila Auschwitz – Birkenau, simbol masovnog stradanja ljudi, većinom Jevreja, u Drugom svjetskom ratu, u svijetu se obilježava Međunarodni dan sjećanja na žrtve holokausta, koji je 1. novembra 2005. godine ustanovila Generalna skupština UN-a.

Ceremoniji u Auschwitzu će, između ostalih, prisustvovati predsjednici Francuske i Njemačke, Francois Hollande i Joachim Gauck, američki ministar za finansije Jack Lew i drugi.

Istrebljenje Jevreja, ili kako su to govorili nacisti, “konačno rješenje jevrejskog pitanja”, počelo je invazijom nacističke Njemačke na Poljsku u septembru 1939. godine. Uslijedila su prva masovna ubistva Jevreja i njihovo izgladnjivanje do smrti, a prve žrtve bili su i sovjetski vojnici, zarobljeni u Poljskoj i na baltičkim i sovjetskim teritorijama, navodi AFP.

Jedan od najmoćnijih ljudi Trećeg rajha i komandant ozloglašenih SS trupa Heinrich Himmler ubrzo je sagledao da je ovakva metoda “vrlo ograničavajuća”, jer nije mogla da se primijeni na većoj teritoriji zapadne Evrope. Sa svojim zamjenikom je osmislio drugu metodu istrebljivanja Jevreja u vidu gasnih komora, tehnike koja je već korištena u Njemačkoj nad osobama s invaliditetom.

Himmler, tvorac holokausta, osmislio je plan o otvaranju koncentracionih logora u Poljskoj u kojima bi ljudi bili ubijani u gasnim komorama puštanjem otrovnog gasa “ciklon B”, čija je primjena počela prvi put u Njemačkoj početkom 1920-ih godina.

Auschwitz je postao najveći logor u kojem je nacizam ostvarivao stravičnu zamisao o masovnom uništavanju ljudi.

Prvobitno zamišljen kao zatvor za poljske političke zatvorenike, izgrađen je na jugu Poljske u blizina Krakova, u gradu Oświęcim, a njegovu izgradnju naredio je Himmler 27. aprila 1940. godine. U blizini glavnog logora kasnije je izgrađeno još oko 40 drugih. Tako je tri kilometra dalje 1941. godine izgrađena ogromna fabrika smrti Birkenau, a tu su još i logori u Belzecu, Sobiboru i Treblinki.

Zna se da su ta tri logora izgrađena na osnovu “Operacije Reinhardt” koja je pokrenuta s ciljem “konačnog rješenja” za jevrejsko pitanje, a prema podacima vašingtonskog Memorijalnog centra posvećenog holokaustu, u toj operaciji je ubijeno 1,7 miliona Jevreja, navodiAFP.

Nisu sve žrtve Auschwitza umrle od gasa. Neposredno nakon dolaska u stočnim vagonima, gomila ljudi “selektovana” je kod rampe za istovar, kako su to govorili nacisti. Ljekari i SS-ovci razdvajali su zatvorenike na one koje će odmah ubiti gasom i na one koji će preživjeti dolazak. Osim “selekcije”, zloglasni ljekar Mengele je provodio i zvjerske eksperimente: neke od njih i na djeci.

Broj žrtava koncentracionog logora Auschwitz nikada nije tačno utvrđen. Nacisti su zvanično registrovali 405.000 zatvorenika, od kojih je 340.000 ubijeno teškim radom, glađu, bolestima i “medicinskim eksperimentima”. U logore za masovno uništavanje, međutim,dovođene su i ubijane stotine hiljada ljudi, ubjedljivo najviše Jevreja, ali o tome nema nikakve evidencije. Većina je odmah odvođena u gasne komore.

Procjene su da je u periodu od 1940. do 1945. život izgubilo oko 1,1 milion ljudi, većinom Jevreja, u gasnim komorama ili od gladi, bolesti i prinudnog rada u Auschwitzu i susjednom logoru smrti Birkenau. Svjetske novinske agencije pišu da se procjene broja ubijenih u Auschwitzu kreću od oko milion i po do više od 3,5 miliona, što je podatak koji se najčešće sreće u različitim enciklopedijama, uz opasku da se službeno iskazuje cifra od oko 2,5 miliona mrtvih.

Crvena armija oslobodila je Auschwitz 27. januara 1945. godine, a logor je 1947. na osnovu odluke poljskog parlamenta stekao status državnog muzeja i jedino je takvo mjesto koje se našlo na spisku svjetske baštine UNESCO-a.

Bivši koncentracioni logor smrti godišnje posjeti više od milion ljudi. Prošle godine je broj posjetilaca dostigao 1,5 miliona, od kojih među njima bilo 70 posto mladih.